ايثار در نهج البلاغه

ايثار در نهج البلاغه

گذشت و ايثار انقلابي :

خطبه 011
« تَزُولُ الْجِبَالُ وَلاَ تَزُلْ! عَضَّ عَلَي نَاجِذِکَ. أََعِرِ اللهَ جُمجُمَتَکَ، تِدْ في الْأًَرْضِ قَدَمَکَ، إِرْمِ بِِبَصَرِکَ أَقْصَي الْقَوْمِ، وَغُضَّ بَصَرَکَ، وَاعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مِنْ عِنْدِ اللهِ سُبْحَانَهُ ».

(به پسرش، محمد حنفيه چون در نبرد جمل پرچم را بدو سپرد) اگر کوهها از جاي کنده شود، تو جاي خويش بدار! دندانها را بر هم فشار، و کاسه سرت را به خدا عاريت سپار! پاي در زمين کوب و چشم بر کرانه سپاه نه، و بيم بر خود راه مده! و بدان که پيروزي از سوي خدا است.

 

خطبه 056
« وَلَقَدْ کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، نَقْتُلُ آبَاءَنا وَأَبْنَاءَنَا وَإخْوَانَنا وَأَعْمَامَنَا، مَا يَزِيدُنَا ذلِکَ إلاَّ إِيمَاناً وَتَسْلِيماً، وَمُضِيّاً عَلَي اللَّقَمِ، وَصَبْراً عَلي مَضَضِ الْأَلَمِ، وَجِدّاً عَلي جِهَادِ الْعَدُوِّ ».

ما در ميدان کارزار با رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بوديم. پدران، پسران، برادران و عموهاي خويش را مي‏کشتيم و در خون مي‏آلوديم. اين خويشاوندکشي ما را ناخوش نمي‏نمود بلکه بر ايمانمان مي‏افزود، که در راه راست پابرجا بوديم، و در سختيها شکيبا، و در جهاد با دشمن کوشا.

 

خطبه 123
« وَأَيُّ امْرِيءٍ مِنْکُمْ أَحَسَّ مِنْ نَفْسِهِ رَبَاطَةَ جَأْش عِنْدَ اللِّقَاءِ، وَرَأَي مِنْ أَحَدٍ مِنْ إِخْوَانِهِ فَشَلاً، فَلْيَذُبَّ عَنْ أَخِيهِ بِفَضْلِ نَجْدَتِهِ الَّتي فُضِّلَ بِهَا عَلَيْهِ کَمَا يَذُبُّ عَنْ نَفْسِهِ ».

هر يک از شما که هنگام برخورد با دشمن در خود دلاوري ديد، و از يکي از برادرانش بد دلي، بايد برادر خود را از دشمنانش نگاهدارد، به خاطر فضيلت دليري که بر او دارد. و به دفاع از او برآيد، آنچنان که خود را مي‏پايد. پس اگر خدا خواست او را همچون وي- دلير- نمايد.

 

نامه 009
« وَکَانَ رَسُولُ اللهِ-صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ- إذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ، وَأَحْجَمَ النَّاسُ، قَدَّمَ أَهْلَ بَيْتِهِ فَوَقَي بِهِمْ أَصَحَابَهُ حَرَّ السُّيُوفِ وَالْأَسِنَّةِ ».

و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله چون کارزار دشوار مي‏شد و مردم پاي پس مي‏نهادند، کسان خود را فراز مي‏داشت و بدانان يارانش را از سوزش نيزه‏ها و شمشيرها باز مي‏داشت.

ايثار در قرآن

ايثار در قرآن

ايثار در جنگ  :

البقرة : 207
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ

بعضى از مردم (با ايمان و فداكار، همچون على علیه السّلام در «ليلة المبيت» به هنگام خفتن در جايگاه پيغمبر صلوات اللّه علیه و آله و سلّم، جان خود را به خاطر خشنودى خدا مى‏فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

 

آل‏عمران : 195
... فَالَّذينَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أُوذُوا في‏ سَبيلي‏ وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ

آنها كه در راه خدا هجرت كردند، و از خانه‏هاى خود بيرون رانده شدند و در راه من آزار ديدند، و جنگ كردند و كشته شدند، بيقين گناهانشان را مى‏بخشم و آنها را در باغهاى بهشتى، كه از زير درختانش نهرها جارى است، وارد مى‏كنم. اين پاداشى است از طرف خداوند؛ و بهترين پاداشها نزد پروردگار است.

 

التوبة : 20
الَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ

آنها كه ايمان آوردند، و هجرت كردند، و با اموال و جانهايشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است؛ و آنها پيروز و رستگارند.

 

الحشر : 9
وَ الَّذينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ في‏ صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

و براى كسانى است كه در اين سرا [= سرزمين مدينه‏] و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان هجرت كنند دوست مى‏دارند، و در دل خود نيازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى‏كنند و آنها را بر خود مقدّم مى‏دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند؛ كسانى كه از بخل و حرص نفس خويش باز داشته شده‏اند رستگارانند.

 

النساء : 74
فَلْيُقاتِلْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يَشْرُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا بِالْآخِرَةِ...

كسانى كه زندگى دنيا را به آخرت فروخته‏اند، بايد در راه خدا پيكار كنند.

ايثار در صحيفه سجاديه

ايثار در صحيفه سجاديه

ايثار و گذشت انقلابي :

دعای 2/ بند 16
«16»وَ هَاجَرَ إِلَى بِلَادِ الْغُربَةِ ، وَ مَحَلِّ النَّأْيِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ ، وَ مَسْقَطِ رَأْسِهِ ، وَ مَأْنَسِ نَفْسِهِ ، إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِينِكَ ، وَ اسْتِنْصَاراً عَلَى أَهْلِ الْكُفْرِ بِكَ .

و از جايگاه اقامتش و قدمگاهش و زادگاهش و جاى انس گرفتنش، به شهرهاى غربت و محل دور هجرت نمود. بر اين خواسته كه دين تو را عزّت دهد و بر (ضد) كافرانِ به تو يارى طلبد.

 

دعای 4/ بند 4 و3
«3»أَللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِينَ احسنوا الصَّحَابَةَ وَ الَّذِينَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِي نَصْرِهِ ، وَ كَانَفُوهُ ، ... «4»وَ فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِي إِظْهَارِ كَلِمَتِهِ ، وَ قَاتَلُوا الآْبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِي تَثْبِيتِ نُبُوَّتِهِ ، وَ انْتَصَرُوا بِهِ .

خداوندا و بخصوص ياران محمّد، آنان كه همراهانى نيكو بودند و آنان كه در يارى او از آزمايش خوب برآمدند و به وى كمك رساندند و در راه آشكار نمودن دين او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند و در پايدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگيدند، و به همراه او پيروز شدند.

ايثار در روايات معصومين

ايثار در روايات معصومين

مقام ايثارگران :

مستدرک الوسائل(نشر آل البیت، قم،1408ه ق)، ج 7، ص 250.

قَالَ عَلِیّ عَلَیهِ السَّلامُ: سَمِعتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی اللّه علیه و آله يَقُولُ: مَن آثَرَ عَلَى نَفسِهِ آثَرَهُ يَومَ القِيَامَةِ بِالجَنَّةِ. وَ مَن أحَبَّ شَيئًا فَجَعَلَهُ لِلَّهِ، قَالَ تَعَالى يَومَ القِيَامَةِ: قَد كَانَ العِبَادُ يُكافِئُونَ فيمَا بَينَهُم بِالمَعرُوفِ، وَ أنَا اُكافِئُكَ اليَومَ بِالجَنَّةِ.

امام على علیه السّلام فرمودند: از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شنيدم كه مى‏فرمودند: هر كس ايثار كند و ديگرى را بر خود مقدّم دارد (و چيزى را كه خود دوست مى‏دارد و براى خود مى‏خواهد به ديگرى بدهد)، خدا در روز قيامت او را در رفتن به بهشت مقدّم دارد. و هر كس چيزى را دوست دارد و آن را در راه خدا بدهد، خداوند متعال در روز قيامت خواهد گفت: بندگان [در دنيا] به نيكيهاى يك ديگر پاداش مى‏دادند، و من امروز بهشت را به پاداش به تو مى‏دهم.

 

ايثار جان در راه خدا :

مثير الأحزان(نشر امام مهدی عج، قم،1406 ق، چاپ سوم‏)، ص 45، اطلاع الحسين علیه السّلام بما جرى لمسلم و إنشاده شعرا.
قَالَ الْحُسَيْن‏ عَلَيْهِ‏ السَّلَامُ: سَأَمْضِي وَ مَا بِالْمَوْتِ عَارٌعَلَى الْفَتَى إِذَا مَا نَوَى حَقّاً وَ جَاهَدَ مُسْلِماً وَ وَاسَى الرِّجَالَ الصَّالِحِينَ بِنَفْسِهِ وَ فَارَقَ مَثْبُوراً وَ خَالَفَ مُجْرِماً فَإِنْ مِتُّ لَمْ أَنْدَمْ وَ إِنْ عِشْتُ لَمْ أُلَمْ كَفَى بِكَ مَوْتاً أَنْ تُذَلَّ وَ تُرْغَمَ

امام حسین علیه السّلام فرمودند: من به زودى به سوى اداى رسالت و ميدان كارزار مى‏شتابم؛ چرا كه مرگ و شهادت در راه حق و عدالت براى جوانمرد- آن گاه كه حق‏گرا و در انديشه حق باشد- ننگ و عار نيست؛ براى كسى كه بخواهد با ايثار جان از بزرگمردان حمايت كند و از دشمنى با خدا دورى گزيند و با جنايتكاران مخالفت ورزد و با آنان سر سازش نداشته باشد. من در راه اصلاح جامعه و مبارزه با استبداد حاكم، جان شيرين خود را در طبق اخلاص مى‏گذارم و دست از زندگى مى‏شويم تا در راه حق و عدالت و آزادى و دفاع از حقوق و _______

 

مستدرك الوسائل(نشر آل البیت، قم،1408ه ق)، ج 7، ص 249.
قالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: ... [إنَّ] أَجْوَدَ النّاسِ مَنْ جَادَ بِنَفْسِهِ وَمالِهِ فى سَبيلِ اللّهِ تَعالى.

پيامبرخدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند: سخى ترين و بخشنده ترين مردم، كسى است كه جان و مالش را در راه خدا تقديم كند.

 

ايثارگري ، نشان بارز شجاعت :

تحف العقول(نشر جامعه مدرسين‏،قم،1404 ق، چاپ دوم‏)، ص 322، و من كلامه عليه السلام سماه بعض الشيعة نثر الدرر... .
قَالَ الصَّادِقُ عَلَیهِ السَّلامُ: جُبِلَتِ الشَّجَاعَةُ عَلَى ثَلَاثِ طَبَائِعَ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ فَضِيلَةٌ لَيْسَتْ لِلْأُخْرَى السَّخَاءُ بِالنَّفْسِ وَ الْأَنَفَةُ مِنَ الذُّلِّ وَ طَلَبُ الذِّكْرِ فَإِنْ تَكَامَلَتْ فِي الشُّجَاعِ كَانَ الْبَطَلَ الَّذِي لَا يُقَامُ لِسَبِيلِهِ وَ الْمَوْسُومَ بِالْإِقْدَامِ فِي عَصْرِهِ وَ إِنْ تَفَاضَلَتْ فِيهِ بَعْضُهَا عَلَى بَعْضٍ كَانَتْ شَجَاعَتُهُ فِي ذَلِكَ الَّذِي تَفَاضَلَتْ فِيهِ أَكْثَرَ وَ أَشَدَّ إِقْدَاما.

امام صادق عليه السّلام فرمودند: شجاعت به سه منش سرشته شده كه هر يك را فضيلتى است مخصوص كه آن ديگرى از آن عارى است: ايثارگرى، ذلّت ناپذيرى و نام آورى. اگر اين صفات در شجاعى فراهم آيد قهرمانى است كه هيچ كس با او برابرى نتوان كرد و سرآمد قهرمانان عصر خود است. و اگر برخوردارى او در يكى از آن صفات بيشتر باشد، شجاعت او در همان صفت رو به افزايش خواهد گذاشت و استقامتش بيشتر خواهد گشت.