شرح عمليات هجوم به مستحکمترين خطوط دشمن | قسمت اول
شرح عمليات هجوم به مستحکمترين خطوط دشمن | قسمت اول
» شب و روز اول عمليات
» شب و روز دوم عمليات
» شب و روز سوم عمليات
» شب و روز چهارم عمليات
» شب و روز پنجم عمليات
شب و روز اول عمليات
بر اساس زمانبندي مقرر بود عمليات ساعت 2 بامداد آغاز شود، اما قبل از اين زمان خبرهايي به قرارگاه رسيد که نشان ميداد عمليات فاش شده است، لذا با قرائت رمز عمليات، دستور شروع عمليات در ساعت 35: 1 بامداد 19 دي 1365 به طور رسمي صادر شد. با آغاز عمليات روشن شد که برخلاف تصور فرماندهان خودي،دشمن نسبت به هيچ يک از محورهاي عملياتي به طور کامل هوشيار نبوده است و تنها به محور پنج ضلعي (به دليل تجربه عمليات کربلاي 4) توجه بيشتري داشت، ضمن آنکه در محور کانال پرورش ماهي صددرصد غافلگير شده بود. همين غفلت، تزلزل قواي دشمن را در پي داشت و فرمانده سپاه نيز تلاش ميکرد با حداکثر استفاده از اين وضعيت در پيشروي يگانها و آمادگي قرارگاه قدس و نجف براي عبور تسريع کند.
حدود دو ساعت پس از آغاز عمليات گزارشها چنين است: لشکر 41 ثار الله (ع) از کانال پرورش ماهي عبور کرده و لشکر 21 امام رضا (ع) در نوک جزيره بوارين خط را شکسته است. همچنين لشکر 31 عاشورا با لشکر 19 فجر در داخل پنج ضلعي و با لشکر 41 ثار الله (ع) در شرق کانال پرورش ماهي الحاق کردهاند و لشکر 41 ثار الله (ع) نيز به غرب کانال ماهي نفوذ کرده است. با اين اقدامات، در اين منطقه امکان ادامه تک فراهم شد. از اين پس تا روشن شدن هوا، درگيري رزمندگان اسلام بيشتر در محور سرپل کانال ماهي و پنج ضلعي بود، لذا اميدواري زيادي براي ادامه عمليات به وجود آمد. به ويژه آنکه در طول روز اول نيز، مثلثي غرب کانال زوجي تصرف شد. حوالي ظهر، لشکر 10 سيدالشهدا (ع) و لشکر 19 فجر به کانال هفتپل رسيدند. سپس لشکر 10، هلالي شلمچه را تصرف کرد و لشکر 19 به پاکسازي اطراف پل و الحاق با دو جناح خود مشغول شد. لشکر 31 عاشورا نيز با تصرف يک ضلع کانال ماهي، سعي کرد که از نوک کانال به سمت راست مانور کند بتواند با لشکر 25 کربلا الحاق کرده، سرپل مورد نظر را پوزه کانال ماهي تصرف نمايد. در اين ميان، تنها تلاش دشمن در پنج ضلعي، مقاومت در قرارگاه فرمانده تيپ بود که به وسيله تعدادي تانک انجام ميگرفت.
در جزيره بوارين نيز همزمان با محورهاي کانال ماهي و پنج ضلعي، لشکر 21 امام رضا (ع) از قرارگاه نجف، با هدف فريب دشمن، وارد عمل شد. با وجود موفقيت عمليات لشکر 21 امام رضا (ع) تا حدود ساعت 8 صبح، قبل از ظهر از قرارگاه نجف خبر رسيد که از جزيره بوارين عقبنشيني شده است. دشمن با مشاهده اوضاع غرب کانال ماهي، نسبت به کل منطقه، به ويژه حد فاصل نهر جاسم تا کانال زوجي احساس خطر کرد. ارتش عراق نخستين فشارهاي خود را روي لشکرهاي 25 کربلا، 41 ثار الله (ع) و محور پدبوبيان متمرکز کرد. دشمن با درک اين موضوع که تمام تلاش جبهه خودي متوجه باز کردن عقبه خشکي از نوک کانال ماهي و از داخل پنج ضلعي است، براي نگهداري مثلثي پشت کانال تلاش بسياري کرد و نيروي فراوان و آتشي پرحجم به کار گرفت.
در اين حال، فرماندهي عمليات درصدد برآمد تا فشار فوقالعاده دشمن روي محور کانال ماهي را کاهش داده و بر سرعت پيشروي در داخل پنج ضلعي بيفزايد تا عقبه خشکي را باز کند.
تا قبل از ظهر، تدبير اين بود که لشکرهاي 7 وليعصر (عج)، 8 نجف و 14 امام حسين (ع) از کانال ماهي عبور کرده وارد منطقه درگيري شوند، اما وقتي مشخص شد که لشکر 10 سيدالشهدا (ع) مواضع هلالي پشت جاده شلمچه را تصرف کرده است، دستور داده شد لشکر 27 حضرت رسول (ص) از محور کانال ماهي و نيروهاي زرهي از جاده فجر - که به تازگي باز شده بود - وارد عمل شوند و يگانهاي درگير در پنج ضلعي به محدوده تصرف شده خود عمق بدهند. لذا کانال هفتپل به دو قرارگاه قدس و نجف واگذار شد. از پل سوم کانال هفتپل به سمت دژ تا جاده شلمچه، به قرارگاه نجف واگذار شد که بايستي لشکرهاي 5 و 17 به سمت دژ و قسمت راست آن که شامل خاکريزهاي مقطعي دشمن در امتداد کانال کوثر بود، وارد عمل ميشدند و در جناح راست، لشکر 8 نجف از قرارگاه قدس وارد عمل ميشد. به منظور هماهنگ کردن يگانها، جاده آسفالت شلمچه به عنوان خط هماهنگي انتخاب شد.
به طور کلي از آغاز عمليات تا بعد از ظهر روز اول، سه موضوع روشن شد:
1 - رفع ابهام درباره ميزان هوشياري دشمن.
2 - اميد به موفقيت تلاش قرارگاه کربلا براي تصرف جاپاي اوليه.
3 - فراهم شدن مقدمات عبور قرارگاه نجف و قرارگاه قدس و نيز باز شدن عقبه خشکي و عبور زرهي.
در واقع، اوضاع براي آغاز پيشروي مناسب شده بود و بايستي با استفاده از گسيختگي دشمن، به سرعت، زمينهاي بيشتري تصرف ميشد.
ساعت 16: 30 دشمن با 10 تيپ، پاتک شديدي را در محور غرب کانال ماهي آغاز کرد و همچنين مانع از الحاق لشکرهاي 25 کربلا و 31 عاشورا در نوک کانال ماهي ميشد و ميان لشکرهاي 10 سيدالشهدا (ع) و 19 فجر نيز رخنه ايجاد کرد. با وجود موفقيتهاي مهمي که به دست آمده بود، اوضاع کاملا اطمينانبخش نبود. در اين حال فرمانده سپاه، آقاي هاشمي رفسنجاني را از آخرين وضعيت صحنه درگيري آگاه کرد و درخواست نمود تا براي تجزيه قواي دشمن، نيروي زميني ارتش عمليات کربلاي 6 را در سومار آغاز کند.
شب و روز دوم عمليات
در شب دوم عمليات هر سه قرارگاه (کربلا، قدس و نجف) وارد عمل شدند. قرارگاه کربلا با لشکرهاي 10 سيدالشهدا (ع)، 25 کربلا، 27 حضرت رسول (ص)، 31 عاشورا و 32 انصار الحسين بايستي وارد عمل ميشد، اما لشکرهاي 27، 10 و 32 به پاي کار نرسيدند. لشکرهاي 25 و 31 نيز نتوانستند با يکديگر الحاق کنند. از سوي ديگر، دشمن به دليل اهميت تلاش نيروهاي خودي، مصرانه مقاومت ميکرد و با درک اهميت محور کانال ماهي، توان مضاعفي را در اين محور وارد عمل کرد و بيشترين فشار را متوجه لشکر 25 کربلا نمود. رزمندگان لشکر 25 نيز حدود 48 ساعت (تا بعد از ظهر روز دوم) در محاصره دشمن بودند و براي حفظ سرپل به دست آمده، مقاومت ميکردند.
قرارگاههاي قدس و نجف به دليل ارتباط نزديک هدفهايشان، با کمک و مشورت يکديگر، مانور و هدايت يگانهاي خود را انجام دادند و در پنج ضلعي وارد عمل شدند و مقدار کمي پيشروي کردند. فرماندهان دو قرارگاه پس از بررسي اوضاع مصمم شدند که مواضع به دست آمده را به هر شکل ممکن حفظ کنند، لذا تا پايان روز دوم، مواضع تصرف شده حفظ گرديد و براي ادامه عمليات تا بوارين نيز طرحريزي به عمل آمد.
ارتش عراق در روز دوم عمليات سه هدف را دنبال ميکرد: متوقف کردن يگانهاي خودي در پنج ضلعي و جلوگيري از تعميق عمليات و باز شدن جاده شلمچه؛ پس گرفتن سرپل غرب کانال ماهي به هر نحو ممکن و تهديد عقبه آبي جبهه خودي از طريق جناح راست عمليات.
از اين رو دشمن روي جناح راست و سرپل غرب کانال ماهي فشار زيادي ميآورد. در چنين وضعيتي فرمانده سپاه تحليل جديدي را ارائه داد که بر مبناي آن با حرکت تأخيري در سمت لشکر 25، قرارگاه قدس و قرارگاه نجف مأموريت خودشان را تا رسيدن به پاشنه (انتهاي بوارين) انجام دهند. در واقع مقاومت لشکر 25 در غرب کانال ماهي، اجراي همان حرکت تأخيري بود.
با رهيافت جديد، فلش ادامه تک، از کانال ماهي برداشته شد و پنج ضلعي صحنه اصلي تحقق هدفهاي عمليات کربلاي 5 گرديد. البته زمينه تحقق اين تصميم نيز وجود داشت؛ زيرا از اين پس، فلش اصلي حمله برخلاف جهت مواضع دفاعي دشمن در قبل از عمليات بود. زيرا مواضع دفاعي عراق از شمال به جنوب بود، اما سمت فلش خودي در پنج ضلعي از شرق به غرب بود. اين از مهمترين ويژگيهاي عمليات کربلاي 5 به شمار ميرفت که اکنون به طور کامل بايستي از آن بهرهبرداري ميشد. بر اين اساس، ادامه عمليات مستلزم دو اقدام مهم بود:
1 - باز کردن جادههاي منتهي به پنج ضلعي و شلمچه.
2 - تعميق عمليات با تلاش يگانهاي موجود در پنج ضلعي.
غروب روز دوم، بارقههاي اميد براي مغلوب کردن دشمن، در ميان ابهامات و نگرانيها، ديده ميشد. اما جبهه خودي، تحت دو فشار اساسي قرار داشت: حملات هوايي، آتش پرحجم دشمن. نيروي هوايي عراق بيشترين حملات خود را روي جاده فجر، داخل پنج ضلعي، جاده شلمچه و مواضع توپخانه متمرکز کرده بود. بنابر توافقات قبلي، قرار بود نيروي هوايي ارتش سيستم موشکي هاگ (هاوک) را به طور کامل فعال نگه دارد و 10 دستگاه پدافند هوايي اورليکن را نيز کنار جاده شلمچه مستقر کند. ولي نه سيستم موشک هاگ فعال شد و نه تجهيزات پدافند هوايي اورليکن به طور کامل به منطقه انتقال داده شد. لذا دشمن از اين خلأ استفاده کرد و با افزايش حجم آتش، عرصه را بر رزمندگان تنگ کرد.
شب و روز سوم عمليات
در تصميمگيري براي شب سوم عمليات، محور پنج ضلعي اهميت بيشتري يافت، ضمن آنکه حفظ سرپل کانال ماهي و الحاق ميان برخي يگانهاي آن محور و نيز توسعه سرپل در برنامهريزي گنجانده شد.
از اين رو مانور شب سوم در سرنوشت عمليات نقش تعيين کنندهاي داشت. به گونهاي که فرمانده سپاه از مسئول دفتر خود خواست تا با دفتر امام خميني تماس بگيرد و به وي گفت:
«به آقاي انصاري بگوييد از قول من به امام بگويند که امشب شب سرنوشتساز است و دعا کنيد. ما با تمام قوا و دشمن با تمام قوا درگير شدهايم.» [1] .
چندي بعد، آقاي انصاري در تماس با قرارگاه گفت:
«پيام آقا محسن را به امام گفتم. ايشان فرمودند به بچهها بگوييد من آنها را دعا ميکنم.»
عمليات، دو سه ساعت پس از غروب آفتاب، در محورهاي مختلف شروع شد.
قرارگاه کربلا در دو محور کانال ماهي و محور راست براي انفجار پلها وارد عمل شد. لشکرهاي 7 وليعصر (عج)، 10 سيدالشهدا (ع)، 25 کربلا، 27 حضرت رسول (ص)، 31 عاشورا، 32 انصار الحسين، 41 ثار الله (ع) مأموريت رسيدن به هدفها را به عهده داشتند. در اين محور، به دليل اهميت و ارزش زمين، دشمن مقاومت و سرسختي بسياري نشان ميداد. از اين رو، يگانهاي عمل کننده که طي چند شب گذشته توانايي اصلي خود را صرف کرده بودند، در شب سوم موفقيت چنداني به دست نياوردند.
در پي ناکامي يگانها در رسيدن به اهداف، دشمن در ساعت 10: 8 صبح، با استفاده از رخنه موجود ميان لشکرهاي 7 وليعصر (عج) و 10 سيدالشهدا (ع) فشار خود را آغاز کرد. نيروهاي عراقي پس از حضور در مثلثي پشت کانال، تلاش بسياري کردند تا به داخل پنج ضلعي رخنه کنند که در صورت موفقيت آنها، عقبه نيروهاي قرارگاههاي قدس و نجف در پنج ضلعي بيرون از آن به سمت بوارين و عقبه شماري از يگانهاي قرارگاه کربلا بسته ميشد و بدين ترتيب، خطر بزرگي جبهه خودي را تهديد ميکرد. با درک اين مسئله، فرمانده سپاه به تيپ زرهي 20 رمضان دستور داد تعدادي تانک بالاي سکو برده از آنجا دشمن را در مثلثي پشت کانال زير آتش بگيرند. به توپخانه نيز دستور داده شد حجم آتش سنگيني را روي منطقه تجمع دشمن در پشت کانال ماهي اجرا کند. همچنين، واحدهاي زرهي لشکرهاي 8 نجف و 14 امام حسين (ع) موظف شدند از پشت نهر دوعيجي دشمن را در پشت نهر جاسم با تير مستقيم تانک بزنند.
دشمن نيز متقابلا به اقدامات شديدي دست زد و از ساعت 9 صبح به بمباران صحنه درگيري و عقبهها و حمله شيميايي پرداخت. با توجه به فشارها و رخنه دشمن به پشت مثلثي کانال، به نظر ميرسيد حفظ دستاوردهاي عمليات در روز سوم چندان آسان نباشد. در اين وضعيت بحراني، غلامعلي رشيد از طرف فرمانده سپاه، طرح جديدي را به عنوان مأموريت قرارگاههاي قدس و نجف ابلاغ کرد. طبق اين طرح، قرارگاه قدس بايستي پس از رسيدن به جاده شلمچه، با نود درجه چرخش به سمت راست تا چهارراه (تلاقي جاده شلمچه و جاده آسفالت که از شمال و جنوب به کانال ماهي و جزيره شلحه وصل ميشد) ادامه تک ميداد. البته عمدهترين مشکل اين طرح، چگونگي هماهنگي يگانها بود که بررسي گرديد.
اگر چه فرمانده قرارگاه نجف (مصطفي ايزدي) به تغيير طرح مانور نظر مثبتي نداشت و کم و بيش مخالفت خود را ابراز ميکرد، اما محمدعلي (عزيز) جعفري، فرمانده قرارگاه قدس، دلايل زير را براي اجراي طرح جديد برشمرد تا وي متقاعد شود:
1 - اتصال محور قرارگاه کربلا به محور قرارگاههاي قدس و نجف.
2 - تهديد عقبههاي دشمن.
3 - محدود کردن دشمن در استفاده از معابر وصولي.
4 - تهديد جدي عقبه جزيره بوارين و...
به هر تقدير، يک ساعت پس از شروع حمله، لشکرهاي 8 نجف (از قرارگاه قدس) و 17 علي بن ابيطالب (ع) (از قرارگاه نجف) با سرعت شگفتآوري به جاده آسفالت رسيدند که اين پيشروي بيشتر به دليل عدم حضور چشمگير دشمن بود.
در محور پنج ضلعي، آتش توپخانه دشمن شدت و حجم زيادي داشت. در اين حال، تيپ 44 قمر بنيهاشم (ع) دو هلالي غرب نهر دوعيجي را پاکسازي کرده بود اما درباره جناح چپ و حرکت لشکر 5 نصر همچنان نگراني وجود داشت.
در ادامه عمليات، با توجه به اوضاع نامناسب محور کانال ماهي و سماجت و فشار دشمن در اين محور و جلوگيري از الحاق دو جناح قرارگاه کربلا در مثلثي نوک کانال، اين نگراني وجود داشت که دشمن از اين محور داخل شود و اوضاع منطقه قرارگاههاي قدس و نجف را به هم بزند.
در اين اوضاع که گزارشهايي از تشتت و گسيختگي دشمن ميرسيد و به خصوص با گزارش فرمانده لشکر 5 نصر از صحنه درگيري مبني بر پيشروي نيروهايش روي دژ مرزي، فرماندهان قرارگاههاي قدس و نجف مجاب شدند عمليات را در روز ادامه دهند. در اتخاذ اين تصميم، حضور لشکر 17 علي بن ابيطالب (ع) در جنوب جاده آسفالت (موازي پيچ نهر دوعيجي) و نيز پيشروي در جناح راست و الحاق اين دو قرارگاه در محور دوعيجي، نقش تعيين کنندهاي داشتند. براي سرعت بخشيدن به کار، هماهنگ کردن يگانها نيز به تشکيل جلسهاي در خط درگيري موکول شد. [2] .
در حالي که بحث درباره چگونگي ادامه درگيري مطرح بود، [شهيد] غلامرضا صالحي، معاون فرمانده قرارگاه نجف - که نقش مؤثري در زمينه طراحي عملياتي در قرارگاه نجف و در اکثر زمينهها داشت و از خط بازگشته بود - وارد سنگر هدايت عمليات شد و مشاهدات خود را از منطقه درگيري بازگو کرد. از آنجا که تصميمگيري نياز به اطلاعات صحيح و کارشناسي داشت، اين اطلاعات بسيار ارزشمند بود. وي گفت:
«در محور نهر دوعيجي لشکر 17 تا ابتداي پيچ رفته و تعدادي اسير هم گرفتهاند. دشمن روي لشکر 17 فشار ميآورد که يکي از گردانهاي لشکر امام رضا (ع) را عقب زد و موضع «نون» شکل دوم جلوي پيچ دوعيجي را تصرف کرد. پس از رسيدن لشکر امام رضا (ع)، به قاآني گفتيم که اين محور را تحويل بگيرد و لشکر 17 هم از سر پيچ نهر به سمت چپ بيايد و با لشکر نصر و تيپ قائم الحاق کنند و از جاده وسط بروند به سمت پايين [بوارين].» [3] .
غلامرضا صالحي در گزارش خود اوضاع دشمن را متشتت و از هم گسيخته توصيف کرد و زمينه را براي ادامه عمليات مناسب خواند.
به هر حال اوضاع نبرد در روز سوم تا اندازهاي رضايتبخش بود و دشمن هنوز نتوانسته بود کار اساسي انجام دهد. ضمن آنکه بسيار تأکيد شد قرارگاه نجف به سمت پاشنه (بوارين) حرکت کرده، کار را تمام کند. پيشروي اين قرارگاه به سمت غرب منطقه عملياتي و تصرف زمين صحنه درگيري تا نهر خين و سپس تصرف جزاير بوارين، امالطويله و ماهي، تحول و پويايي جديدي در صحنه نبرد و ادامه عمليات به وجود ميآورد.
از سوي ديگر، پيگيري و فشار سپاه پاسداران به منظور تلاش بيشتر نيروي هوايي و هوانيروز ارتش براي خنثي کردن اقدامات دشمن در هوا ادامه يافت. در اين حال، بر اساس وضعيت موجود و اميدواري نسبت به آن، فرمانده سپاه با آقايان هاشمي، خامنهاي و منتظري تماس تلفني گرفت و اوضاع نبرد را به آگاهي آنها رساند. آقاي هاشمي گفت:
«الآن احمد آقا (فرزند امام) تأکيد کرد سلام امام را به بچهها برسانيد.» آقاي هاشمي افزود:
«بايد ادامه بدهند، ديگر ما دست برنميداريم. به آنها (فرماندهان) بگوييد مناسب اين است که ديگر تمام کنيم.»
در پايان روز سوم اگر چه دشمن در جبهه کانال ماهي توانسته بود نيروهاي خودي را به مواضع روز قبل بازگرداند ولي به کانال ماهي و پل آن دست نيافته بود و با حضور نيروهاي خودي در اين منطقه در ناامني به سر ميبرد. به نظر ميرسيد دشمن در روز چهارم تلاش خواهد کرد که ابتدا پيشروي رزمندگان در منطقه شلمچه را متوقف نمايد، سپس در محور کانال ماهي نيروهاي خودي را عقب بزند لذا ضروري بود در شب چهارم عملياتي اجرا شود که امکان اقدامات مذکور دشمن سلب گردد. از سوي ديگر، توان يگانهاي خودي طي سه شبانهروز درگيري شديد کاهش يافته بود، هر چند تدابيري براي بسيج نيرو و تجديد سازمان يگانها در حال انجام بود.
شب و روز چهارم عمليات
محقق نشدن اهداف عمليات شب سوم به طور کامل و تشديد فشار و رخنه دشمن در برخي محورها طي روز سوم، موجب گرديد در شب چهارم بر تکرار مانور شب سوم تأکيد شود تا موقعيت خودي تثبيت گردد، زيرا در غير اين صورت، در روز چهارم رزمندگان بايد فشار طاقتفرسايي را تحمل ميکردند. معاون عملياتي فرمانده کل سپاه درباره شب چهارم گفت:
«امشب، شب تثبيت است و اگر نشود، فردا وضع بدي خواهد بود.»
دشمن در شب چهارم، علاوه بر تلاشهايي که در محور قرارگاه کربلا، جناح راست عمليات و مثلثي پشت کانال ماهي به عمل آورد، نزديک غروب روز سوم، با هدف حفظ جزيره بوارين، به دو تيپ خود مأموريت داد در جنوب منطقه عمل لشکر 17 علي بن ابيطالب (ع)، در چپ و راست پل محل عبور جاده خاکي، وارد عمل شوند. دشمن پس از نااميدي از عقب زدن رزمندگان از سرپل غرب کانال ماهي و نيز مشاهده پيشروي نيروها به سمت جزيره بوارين، تصميم گرفت تلاش خود را در محور غرب پنج ضلعي متمرکز کند تا از پيشروي رزمندگان جلوگيري نمايد. در مقابل، قرارگاه نجف نيز تلاش کرد تا خود را به پشت نهر خين به طرف نهر دوعيجي برساند. اين اقدام در صورت موفقيت، کار دشمن را يکسره ميکرد، ضمن آنکه لشکر 5 نصر نيز فلش حمله خود را به سمت جزيره بوارين نشانه رفته بود.
قرارگاه قدس و کربلا نيز در اين شب درصدد الحاق با يکديگر در مثلثي پشت کانال ماهي برآمدند اما نتوانستند با هم الحاق کنند و تلاش قرارگاه کربلا بيشتر جنبه انهدامي داشت. در محور قرارگاه نجف، به رغم مقاومت شديد دشمن براي حفظ جزيره بوارين، لشکر 5 نصر موفق به پيشروي در اين جزيره شد و تلاش رزمندگان و ادامه پيشروي در روز، پاتک دشمن در اين محور را با ناکامي مواجه کرد.
در روز چهارم عمليات با هدف حفظ مواضع جناح راست و تثبيت موقعيت در منطقه کانال پرورش ماهي، رها کردن آب در برابر دشمن در دستور کار قرار گرفت و قرارگاه کربلا از اين پس مأموريت يافت که در اين جناح و غرب کانال و پنج ضلعي در چند زمينه تلاش کند: مقاومت در برابر دشمن به منظور ايجاد شرايط مناسب براي ادامه مأموريت قرارگاههاي قدس و نجف؛ اجراي عمليات ايذايي؛ تقويت خطوط پدافندي جنوب کانال ماهي؛ تلاش براي الحاق دو محور کانال ماهي و کانال پنج ضلعي.
با اتخاذ تصميم فوق، مأموريت آفندي قرارگاه کربلا عملا به پايان رسيد و با اصلي شدن مأموريت قرارگاههاي قدس و نجف، عمليات با دو هدف اصلي تصرف خط نهر جاسم و پاکسازي جزيره بوارين ادامه يافت. پيشبيني ميشد دشمن نيز که از بازپسگيري منطقه عاجز شده است، تغيير خط مشي داده و با توجه به تلفات بسياري که به ارتش عراق وارد شده است، اصل «حفظ قوا» را به بازپسگيري منطقه ترجيح دهد.
پي نوشته ها :
[1] مرکز مطالعات و تحقيقات جنگ، گزارش قرارگاه نجف در عمليات کربلاي 5، حسين اردستاني، ص 141.
[2] مأخذ 23، ص 123.
[3] مأخذ 23، ص 125.
ایران به مانند قالی گلگون و زیبایی است كه طرح و نقش قالی را دلاور مردان و شهدای گلگون كفن نگاشتند و تار و پودش را تك تك زنان و مردان وفادار به خون این عزیزان ، آن را بافتند.